Yunanistan ve Türkiye arasındaki 1923 nüfus mübadelesiyle bir milyonu aşkın Rum Ortodoks Hristiyan Anadolu ve Doğu Trakya’dan Yunanistan Krallığı’na geçerken yüz binlerce Müslüman da Türkiye’ye göç etmek için Yunanistan’daki evlerini terk etti.

Yeniden iskan her iki taraf için de büyük bir zorluktu. Gelen mülteciler, ilk konut projeleri tamamlanıncaya kadar gidenlerin evlerine yerleştirildiler veya baraka ve gecekondularda yaşadılar. Yavaş yavaş; onarmak, genişletmek ve yeniden şekillendirmek için konutlarını devraldılar.

Takip eden on yıllar boyunca yaşadıkları kırsal ve kentsel peyzaja kalıcı bir katkıda bulundular. Bu hala büyük ölçüde araştırılmamış bir katkıdır. Bu olayların yüzüncü yılı yaklaşırken ve Ege bir geçiş alanı olmaya devam ederken, HOMEACROSS, çok sayıda mülteci alan iki şehir olan İzmir ve Attika’daki nüfus mübadelesinin maddi mirasına bakmaktadır.

Bu araştırma ilk olarak yeni yapılmış, yeniden yerleşilmiş veya terk edilmiş olan yerinden edilme ve yeniden yerleşimin kentsel ve kırsal alanlarını kaydeder ve inceler. İkinci olarak, sözlü tarih anlatılarına ve yeniden inşa edilmiş veya yeniden kullanılmış anıtsal yapılara dayanarak bellek kavramını gündeme getirir. Sözlü tarih kayıtlarının büyük bir kısmı hayatta kalan kadınlara ait olduğundan kadınların toplumsal hafızayı korumadaki temsiliyetini ayrıca inceler. Son olarak, mevcut sakinlerin modern mülteciler olduğu durumlarda, bu alanların tarihlerine ek bir katman olarak güncel ev yaşamına dair pratikleri ele alır. Verileri toplamak, analiz etmek ve görselleştirmek için kapsamlı saha çalışması, arşiv araştırması ve dijital haritalama teknolojilerini (CBS) bir araya getiren bu proje iki tarafın ulusal tarihlerindeki önemli bir olayı araştırmaktadır. Şimdiye kadar yapılan çalışmalar çoğunlukla yerinden edilme ve buna neden olan siyasi olaylara odaklanırken, bu araştırma mültecilerin çevrelerini şekillendirmedeki rolünü araştırıyor, yeni bulgular ve yeni tarihyazımsal bakış açıları sunuyor ve bilgi toplumuna katkı sağlıyor.

Ev sahibi kurum: Hellenic Avrupa ve Dış Politika Vakfı (ELIAMEP)

Baş Araştırmacı: Dr Kalliopi Amygdalou

Finansman: Avrupa Araştırma Konseyi (Horizon 2020)

Proje Süresi: Şubat 2021 – Ocak 2026

Üçüncü Taraflar: İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, İzmir / Türkiye & Küçük Asya Araştırmaları Merkezi, Atina / Yunanistan